Relaties in zwaar weer

Misschien verlang jij, net als zovelen naar een veilige en hechte relatie.

Geschreven februari 2010; laatste bewerking april 2023

Wat komt er allemaal kijken voor een hechte relatie? En welke factoren zijn hierop van invloed?

Wederzijdse hechting:
Een mens heeft een ingeboren behoefte aan veilige emotionele verbondenheid, een inprenting van miljoenen jaren. Iemand op wie we kunnen vertrouwen, een geliefde die een betrouwbare emotionele verbondenheid kan bieden en troost. Vergelijkbaar met de band (art. 79) tussen moeder en kind. Tussen volwassenen speelt een soortgelijke wederzijdse hechting, die niet, zoals algemeen gedacht, eindigt na de kinderjaren! Het maakt overigens helemaal niet uit hoe we die band aangaan.

Gezonde volwassenen:
Veel mensen en ook therapeuten geloven dat gezonde liefdesrelaties gewoon relationele contacten zijn. Met vaak de gedachten voor wat hoort wat. Ook denken ze dat ze als gezonde volwassenen hun emoties moeten kunnen beheersen en dienen onafhankelijk te zijn, anders zijn ze psychisch onrijp, onzelfstandig of verstrikt in een afhankelijke relatie. Met andere woorden een foute relationele basis.

Onderlinge afspraken:
Er wordt in relatietherapie daarom heel wat gesleuteld aan beter debatteren, vroegere jeugd analyseren en onafhankelijkheidstraining. Ook aan onderlinge afspraken maken of verlanglijstjes inleveren door de stellen. Ze leren om ruzies te onderbreken, dat wel. Maar het resultaat is vaak een relatie vol verstandelijke afspraken, waarin de strijd om de hechting onderhuids voortwoekert. De afstand wordt nog groter en de angst voor afwijzing en alleen gelaten te worden ook.

Eenzaamheid (art. 25) in de relatie:
Toch zijn medeleven en intermenselijke verbondenheid niet af te spreken. Liefde valt niet te beredeneren, evenmin voor het openstaan en ontvankelijk zijn. Het op elkaar afgestemd zijn is een fundamentele behoefte en is niet meetbaar. De partner wordt onze schuilplaats in het leven. Als die niet beschikbaar blijkt dan staan we alleen met een gevoel van grote eenzaamheid in de relatie.

Op elkaar aangewezen:
Onze voorouders konden het gevoel van geborgenheid van een heel dorp verwachten, maar het aantal vertrouwelingen om ons heen wordt steeds kleiner. Veel stellen zijn door hun drukke bestaan volkomen op elkaar aangewezen. Dat maakt dat er een veel zwaardere hechtingsclaim op de relatie komt te liggen. Was het vroeger mooi meegenomen als een huwelijk een liefdesrelatie werd, in deze tijd staat een liefdevolle relatie op de eerste plaats.

Pijn:
En als de liefde niet werkt, hebben we pijn. Afwijzing en buitensluiting geven in de hersenen dezelfde pijnreflex als lichamelijke pijn! Er ontstaat een oerpaniek die terugtrekkend of claimend gedrag uitlokt, dit allemaal uit angst (art. 105) voor verlies van verbondenheid. Een ongelukkige relatie heeft ook een negatieve uitwerking op ons immuun- en hormoonsysteem en zelfs op ons genezend vermogen!

Taal van hechting:
Hoe komt het toch dat onze relaties mis gaan? Allereerst zitten we elders met onze gedachten en gevangen in onze eigen agenda. We gaan eisen stellen in plaats van vragen. We gaan de strijd aan in plaats van de omhelzing. En eigenlijk hebben we niet geleerd wat de taal van hechting is. We geven verwarrende soms dubbele boodschappen en zijn niet werkelijk betrokken bij de ander. We raken emotioneel uitgehongerd.

Partner de schuld:
Onze relaties bereiken daardoor het punt van wrok, afstandelijkheid en op je hoede zijn. Elke opmerking of gedrag wordt gezien als; "zie je nou wel", een bevestiging in de negatieve spiraal. Zoekend naar een verklaring krijgt de partner de schuld, of ervaar je jezelf als niet goed genoeg, als grondig mis. Het mislukken van een relatie komt, zo blijkt uit onderzoek niet door toenemende ruzies, maar door afnemende genegenheid en emotionele ontvankelijkheid.

Verknipt gedrag:
We kunnen in deze tijd van informatie en bewustwording nu profiteren van andermans ervaringen en onderzoeksresultaten. Niet altijd even humane onderzoeken. Zo kan ik me nog de TV uitzending herinneren waarin kleine aapjes in laboratoriums verschrikt naar een lappenpop vluchtte toen er een robot hun hok binnenkwam. Ze vertoonden jaren later volkomen verknipt gedrag. Zielig vond ik dat toen. Het heeft wel meer begrip over emotionele hechting opgeleverd.

Samengevat:
Wat wij mensen volgens onderzoekers eigenlijk bij elkaar zoeken kan als volgt worden samengevat:

Ben je er voor me?
Krijg ik troost en zorg?
Kun je me in mijn waarde laten?

Anders gezegd; "kan ik er voor mijn partner zijn?" Geef ik troost en zorg en kan ik mijn partner in zijn/haar waarde laten? Dit zijn de belangrijkste. Als aan deze emotionele pijlers wordt geknaagd, gaat het volgens hen mis. Het geven van een hele bijzondere aandacht, die we alleen aan onze partner geven is de basis voor die bijzondere hechting.

Hoopvol:
Op dit moment lopen veel mensen vast in hun relaties. Ze hebben het punt van afstandelijkheid bereikt, klappen dicht, verstijven, doen alsof het hun niet meer kan schelen of maken verwijten om reacties uit te lokken. Een narigheid ontstaan uit een wanhopige roep om hechting, een protest tegen het verlies van verbondenheid. De wetenschap dat een relatieprobleem via een ander niveau te benaderen is, klinkt hoopvol en is zeker de moeite waard om dit verder te onderzoeken. Een verduidelijkend boek is; "Houd me vast" van Dr. Sue Johnson

Werkelijke behoeften:
Ook als is de emotionele hechtingtheorie is nog niet algemeen erkend, in onze praktijk houden we rekening met de werking van deze onderhuidse, ongrijpbare processen. We helpen mensen deze patronen te ontdekken en te veranderen. Voor de mensen (op dit moment dertig procent!) die op zoek zijn naar een liefdevolle partner, besef dat je werkelijke behoeften dieper liggen. Daardoor zend je eerlijke en zuivere boodschappen uit, wat zal leiden tot de juiste klik in plaats van contacten die je alleen maar afwijzen en daarmee pijn doen.

LEES OOK relatieproblemen anders bekeken (art. 10).